Beth yw Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu?

Mae Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu yn adnodd a fydd yn cael ei ddefnyddio i gasglu tystiolaeth am brofiadau’r gweithlu ar lefelau cenedlaethol a sefydliadol. Bydd yn ein galluogi i graffu ar ddata gweithlu mewn modd cyson yn erbyn dangosyddion cyffredin sydd wedi eu rhannu’n bedwar grŵp:

• Arweinyddiaeth a chynrychiolaeth;
• Datblygiad Proffesiynol Parhaus a Hyfforddiant;
• Disgyblaeth a Gallu;
• Bwlio, Aflonyddu a Gwahaniaethu.

Bydd yn amlygu lle mae gwahaniaethau’n bodoli ym mhrofiadau staff Du, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol yn y sector iechyd a gofal cymdeithasol. Drwy wneud hynny, bydd yn gallu helpu sefydliadau i gymryd camau penodol i roi sylw i faterion systemig a gwella profiadau’r gweithlu ethnig leiafrifol. Bydd gwella profiad staff ethnig leiafrifol fel aelodau o’r gweithlu yn gwella profiad yr holl staff, ac yn ei dro bydd hynny’n gwella canlyniadau i gleifion a’r cyhoedd, gan gefnogi amcanion pedwar elfen Cymru Iachach: Ein Cynllun ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

Pam fod angen Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu yng Nghymru?

Cafodd y cysyniad o gyflwyno Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu ei gynnig yn ystod 2021 fel rhan o ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar y Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hil: Cymru Wrth-hiliol er mwyn rhoi sylw i’r ffaith y bu data’r gweithlu ar wahaniaethau ar sail hil yn annigonol yn y gorffennol. Yn ystod yr ymgynghoriad, cafodd materion eu codi gan staff GIG Cymru a gofal cymdeithasol, gan gynnwys y canlynol:

• Prosesau recriwtio a dyrchafu sydd yn aml yn gwahaniaethu yn erbyn grwpiau ethnig leiafrifol.
• Rhwystrau sy’n atal staff ethnig leiafrifol rhag symud i lefelau arweinyddiaeth, a diffyg cynrychiolaeth ar y lefelau hynny.
• Iaith ac aflonyddu annerbyniol yn digwydd heb iddynt gael eu herio.
• Y ffaith ei bod yn fwy tebygol bod cwynion ffurfiol yn cael eu gwneud yn erbyn staff ethnig leiafrifol a bod y staff hynny’n mynd trwy brosesau disgyblu, o’i gymharu â chydweithwyr gwyn.
• Cyfran uwch o staff ethnig leiafrifol yn adrodd am achosion o fwlio, aflonyddu neu gam-drin hiliol.
• Diffyg hyder o ran mynd i’r afael â hiliaeth / arferion hiliol ymysg yr holl staff a defnyddwyr gwasanaeth, gyda diffyg gweithredu pan fydd cwynion yn cael eu gwneud.
• Nid yw staff yn teimlo’n ddigon diogel i siarad yn erbyn gwahaniaethu ar sail hil ac arferion hiliol.
• Nid yw staff yn teimlo’n ddigon diogel a hyderus i ddarparu data ar ethnigrwydd.
• Nid yw digwyddiadau sy’n gysylltiedig â hil yn cael eu cofnodi.
• Diffyg prosesau archwilio strwythuredig mewn sefydliadau o ran profiadau sy’n ymwneud â gwahaniaethu.
• Diffyg eglurder ynghylch cyfrifoldeb ac atebolrwydd ar gyfer gwella cydraddoldeb hil ymysg y gweithlu.
• Diffyg hyfforddiant gwrth-hiliol gorfodol priodol.

Yn sgil yr ymgynghoriad, cafodd y Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hil ei ailenwi, a Chynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol yw ei enw bellach. Fe’i cyhoeddwyd ym mis Mehefin 2022. Mae datblygu Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn gam gweithredu o flaenoriaeth allweddol yn y Cynllun, a disgwylir iddi weithredu fel catalydd ar gyfer cyflawni Nodau Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar draws y cynllun.

Datblygu Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu i Gymru

Cafodd ymarfer cwmpasu ei gynnal mewn partneriaeth gymdeithasol ym mis Ebrill 2022, i gytuno ar ofynion adrodd y gweithlu, gan fesur cynnydd mewn cydraddoldeb hil ar draws staff dan gontract Gofal Sylfaenol, staff a gyflogir yn uniongyrchol gan y GIG, a gofal Cymdeithasol , a nodi data a fydd yn gallu creu catalydd ar gyfer newid ar lefel systemig a sefydliadol.

Pan fydd yn cael ei weithredu, bydd y data ar yr anfantais sy’n gysylltiedig ag  ethnigrwydd a rhywedd yn cael eu coladu, eu rhannu a’u defnyddio yn rheolaidd ac mewn modd tryloyw, er mwyn symud tuag at ddileu anghydraddoldebau iechyd a mynediad at wasanaethau iechyd, a darparu sicrwydd bod GIG Cymru yn amgylchedd gwrth-hiliol a diogel i staff a chleifion.

Bydd Safon Cydraddoldeb Hil y Gweithlu yn ffordd o fesur effeithiau camau gweithredu ehangach yng Nghynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol er mwyn sicrhau bod Cymru yn genedl wrth-hiliol erbyn 2030.